Веляміцкая Ільінская царква
Паводле «Рэвізіі пушч і пераходаў звярыных ВКЛ», складзенай у 1559 годзе, разам са святарамі Свята-Уваскрасенскай, Свята-Мікалаеўскай і Свята-Казьмадзям'янаўскай цэркваў Давыд-Гарадка святар Васіль Веляміцкі паведамляў, што пад час татарскага набегу страчаны фуднат на царкву.
Дадзеныя звесткі даюць падставу сцвярджаць, што праваслаўная царква ў Велямічах існавала да 1559 года. У XVI ст. Веляміцкая царква ўваходзіла ў Гарадзецкае благачынне.

Гісторыю праваслаўя на Століншчыне можна прасачыць па прыкладу царквы святога прарока Іллі ў вёсцы Велямічы, якая з’яўлялася і з’яўляецца адным з самых вялікіх прыходаў па колькасці прыхаджан.

У царкоўных дакументах Мінскай епархіі ёсць пацверджанне, што ў 1724 годзе у в. Велямічы была пабудавана драўляная Ільінская царква. яна была карабельнай формы з трыма купаламі, дашчатым дахам, адным уваходам і дзвух яруснымі вокнамі. Падлога і столь драўляныя. Плошча царквы складала 25 сажань. Храм не абаграваўся. У 1879 годзе храм адрамантавалі. Іканастас быў зроблены з дошак і меў 32 абразы размешчаныя ў чатыры “паверхі”. Мелася званіца ў якой было чатыры званы. Першы - 1 пуд, другі - 3 пуды, трэці - 6 пудоў, чацвёрты - 10 пудоў. Да прыходу адносіліся 2 могілак і адна прыпісная царква. У прыход уваходзілі в. Велямічы і аколіца Альпень.

Клір царквы складаўся з настаяцеля і псаломшчыка. Адным з настаяцелей быў святар Ян Каржанеўскі (сын святара Стэфана Рыгоравіча Карженеўскага і Варвары Пятроўны Каржанеўскай (Яхімовіч).
У школьным лістку пачатковай царкоўнай школы за 1911 год значыцца, што яму было 37 гадоў і скончыў ён Мінскую духоўную семінарыю. У 1875 годзе пачаў сваё служэнне, быў узнагароджаны набедранікам. Яго гадавы аклад складаў 42 рублі. Храм меў каля 60 дзесяцін зямлі. З іх палёў і сенакоса 40 дзесяцін, прысядзібны ўчастак 1,5 дзесяціны, астатняе - лясы. Гадавы даход прыходу складаў 60 руб. На 1864 год было 529 мужчын і 591 жанчын прыхажан. Пры царкве мелася царкоўна-прыходская школа і прыют для беднякоў.
Першая згадка пра Веляміцкую царкоўна-прыходскую школу датуецца у дакументах 23 снежня 1875 годам. У «Ведамасці аб стане царкоўна-прыхоцкіх школ, якія знаходзіліся ў веданні благачыння 3 акругі» Веляміцкая царкоўна-прыходская школа значыцца пад нумарам 4. Пазначана колькасць навучэнцаў: 21 юнак і ні адной дзяўчыны. Навучаліся: «чытанню па азбуках і вывучалі свяшчэнную гісторыю». У ведамасці аб царкоўна-прыхоцкіх школах за 1880 год за нумарам 177 значыцца Веляміцкае царкоўна-прыходскае вучылішча Мазырскага павета з колькасцю навучэнцаў 22 вучні. Стан будынку – не здавальняючы, настаўнікі нядобрасумленна ставяцца да сваіх абавязкаў». У школьным лістку пачатковай царкоўнай школы значыцца, што школа наведвалася павятовым назіральнікам 15.02.1911 г.

Істотных парушэнняў знойдзена не было. Будынак школы пабудаваны ў 1824 годзе і меў патрэбу ў капітальным рамонце. У школе вучылася 114 чалавек. З іх 97 юнакоў и 17 дзяўчат. На падтрыманне школы ад царквы ішло 5 рублёў а ад сельскага грамадства 60 рублёў. Настаўнік – дачка святара Ганна Сулкоўская, 23 гады, працавала ў школе з 1907 года.
Царква 1724 года не захавалася. Яна згарэла. На яе месцы ў 1881 годзе была пабудавана новая драўляная царква, таксама Ільінская. Яна пабудавана ў стылі барока і мела карабельную форму з трыма купаламі і адным уваходам. У 1888 годзе сіламі паствы былі дабудаваны дзве бакавыя прыбудовы, пасля чаго царква набыла форму крыжа і яшчэ два купалы. Плошча храма складае 280 м2.
Да асноўнага аб'ёму прымыкалі пяцігранны алтарны зруб з рызніцамі, квадратны бабінец і прамавугольныя бакавыя прыбудовы. Уваходы ў бабінец і бакавыя прыбудовы з захаду вылучаныя тамбурамі з двухсхільным дахам. Сцены вертыкальна ашаляваныя дошкамі з нашчыльнікамі. Аконныя праёмы прамавугольныя за выключэннем абсіды, там акно ў форме крыжа. Іканастас трох ярусны, зроблены з дошак. На ім знаходзяцца 29 абразоў. Каля храма знаходзіцца драўляная трох ярусная званіца у якой знаходзіцца 2 званы. Старажылы распавядаюць, што ў гады Вялікай Айчыннай вайны два званы былі затопленыя ў возеры, дзе і знаходзяцца да гэтага часу. На сённяшні дзень царква рэканструіравана. Да прыходу прыпісаны могілкі.
Веляміцкі некропаль існуе "ад незапамятных часоў" - так характарызуюцца могілкі ў польскіх спісах 1924 года. На той час яны займалі плошчу ў 1 дзесяціну і размяшчаліся на пясчаным пагорку у 1 км ад вясковых хат. На 1924 год на могілках налічвалася каля 1200 пахаванняў, яны былі агароджаныя драўляным парканам, мелася "трупярня" - хутчэй за ўсё маецца на ўвазе каталіцкая капліца Атольчыцкага прыхода, аб якой паведамляе геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага у 1893 годзе.

Настаяцелем прыходу з 1914 года быў Мікалай Юнацкевіч. З 1923 псаломшчыкам быў І. Курнілеўскі.
Пасля абвяшчэння Берасцейская царкоўнай уніі ў кастрычніку 1596 на царкоўным саборы ў Свята-Мікалаеўскай царкве г. Брэста частка праваслаўных цэркваў перайшлі ва ўніяцтва. Так напрыклад у ХХ ст. у в. Альпень была ўтворана ўніяцкая парафія, у выніку чаго ва ўніяцтва перайшло больш за 200 чалавек. Царква з'яўлялася прыпісной да Аздаміцкага прыходу. Скарастаўшыся тым, што ў прыходзе адсутнічае святар, сюды прыбыў уніяцкі святар Вацлаў Аношка, які выдаваў сябе за праваслаўнага святара ўсходняга абраду і пачаў насаджаць сярод насельніцтва ўнію. Гэты святар усімі магчымымі сродкамі (частаванне гарэлкай, цукеркамі) і абяцанкамі сабраў подпісы мясцовага насельніцтва з прашэннем аб пераходзе ў унію. Патрэбна адзначыць, што падрыўная дзейнасць уніяцкага святара сярод веруючых скончылася толькі тады, калі на прыход прыслалі іераманаха Неафіта (Грышчука). Ён змог наладзіць царкоўнае жыццё і арганізаваў брацтва прападобнага Іова, ігумена Пачаеўскага. Гэта дапамагло прадухіліць пераход паствы ў унію.

АНОШКА
ВАЦЛАЎ
Польская газета Dziennik bydgoski ад 12 ліпеня 1931 года паведамляе пра крадзёж у царкве.
"Святакрадства.
Брэст на Бугу. Царква ў сяле Велямічы, павета Столінскага, праз выбітую аконную раму забраліся невядомыя зламыснікі, якія выкралі скарбонку, 2 паціры і нож для нарэзкі [прасфор] для прычаснікаў. Спалохаўшыся наглядчыка царквы, яны ўцяклі, кінуўшы кубак. Нягледзячы на неадкладны пераслед, вінаватыя ў кашчунстьве не былі раскрыты."

Пачатак Вялікай Айчыннай вайны ў Беларусі акрэсліў перад праваслаўным клірам праблему выбара: альбо дапамагаць партызанам, альбо прытрымлівацца умоў акупацыйных улад. Бясспрэчным з'яўляецца тот факт, што частака праваслаўнага духавенства не прыняла акупацыйную палітыку і лаяльна адносілася да партызанскага і падпольнага руху, кіруючыся ўстаноўкамі Маскоўскай Патрыархіі. Частка з яго склада ведала аб існаванні партызанскіх атрадаў, але не “даносіла” аб месцы іх размяшчэння. Вядома, што настаяцель Веляміцкай Св.-Іллінскай царквы Мацкевіч Аляксандр Васільевіч дапамагаў партызанам. Ён асабіста выратаваў ад растрэлу 50 мясцовых жыхароў, за хто пасля вайны быў узнагароджаны 2 медалямі.

Фота з архіву А.Гушча і А.Слуцкага

З 1953 года святаром Свята-Ільінскай царквы быў Якаў Рыгоравіч Каляда. Нарадзіўся ён у 1919 годзе ў в. Рубель, сын бедных сялян. У вёсцы Велямічы, дзе бацька Якава быў другім святаром і рэгентам, ён развіў бурную харавую дзейнасць. Стаўшы ў 1954 г. настаяцелем Св.-Іллінскай царквы, заняткі з хорам не пакінуў. У хоры Веляміцкай царквы спявалі каля 60 чалавек, як жанчыны, так і мужчыны. На набажэнстве кіраваў хорам псаломшчык А. М. Ранцэвіч. Захаваўся рукапісны зборнік свяшчэнніка Якава, які па сенняшні дзень захоўваецца ў яго сына, пратаіерэя М. Каляды, настаяцеля царквы ў г. Віцебску. У зборніку запісаны музычныя творы самога а. Якава на вершы вядомых паэтаў і на яго ўласныя вершы. У зборніку 74 розныя па зместу песні: пакутныя, разважанні на біблейскую тэму, святочныя і інш. Нягледзячы на тое, што запіс песен каліграфічны, праспяваць іх цяжка, а часам немагчыма. Якаў Каляда самастойна вывучыўшы нотную грамату і нават танальную сістэму, не навучыўся запісаць нотамі тое, што чуў ці сам спяваў. Таму прайграць напеў, гледзячы на тэкст могуць толькі тыя, хто чуў гэтыя песні ў арыгінале.

КАЛЯДА
ЯКАЎ
Браты (1 рад, 2-гі і 3-ці справа)
Андрэй Каляда (настаяцель царквы ў в. Радчыцк) і
Якаў Каляда (настаяцель царквы ў в. Велямічы).
Фота верагодня 1987 года
З другой паловы ХХ ст. (60-90-я гг.) на Беларусі праводзілася кампанія па закрыцці рэлігійных устаноў. На Століншчыне ў гэты час былі зачынены цэрквы ў вёсках Гарадная, Дубянец, Аздамічы, Платніца, Рамель, Рухча, Сямігосцічы і інш. Былі зафіксаваны выпадкі, калі мясцовае насельніцтва не дазваляла ўладам зачыніць прыход. Так напрыклад пасля закрыцця царквы ў в. Альпень у 1969 годзе, калгасу “За Радзіму” было паручана рэстаўрыраваць царкву пад музей прыроды. Гэта не маглі здзейсніць, таму, што ключы ад царквы знаходзіліся ў веруючых. Старшыня сельскага Савета Шаламіцкая М.Т. усім сродкамі спрабавала адабраць ключы ў веруючых, але гэта было безвынікова. Навад пасля зачынення царквы веруючыя пісалі прашэнні аб аткрыцці цэркваў. Ільінская царква працягвала працаваць і ні на дзень не зачынялася. Спробы яе зачыніць а маёмасць вывесці выклікалі пратэсты насельніцтва.

2 жніўня 2021 года, у дзень памяці прарока Іліі і святкавання здабыцця мошчаў прападобнапакутніка Апанаса Брэсцкага, мітрапаліт Мінскі і Заслаўскі Веніямін, Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі здзейсніў набажэнства ў царкве, якая сёлета адзначыла 140-годдзе.
Каля храма знаходзіцца незвычайны знак - хутчэй за ўсё гэта пункт (рэпер) геадэзічнай сеткі пад нумарам 1145. Прыналежнасць яго геадэзічнай сеткі Беларусі - вялікае пытанне, а вось як геадэзічны пунк Польшчы, устаноўлены ў 1921-1939 гг. ён выглядае значна праўдападобна.

Святары і псаломшчыкі Веляміцкай Ільінскай царквы
1559
1559
Васіль Веляміцкі (святар)
Паводле «Рэвізіі пушч і пераходаў звярыных ВКЛ», складзенай у 1559 годзе, разам са святарамі Свята-Уваскрасенскай, Свята-Мікалаеўскай і Свята-Казьмадзям'янаўскай цэркваў Давыд-Гарадка святар Васіль Веляміцкі паведамляў, што пад час татарскага набегу страчаны фуднат на царкву.
1786-1808
1786-1808
Феадот Феодараў Сулкоўскі (святар)
Ведомость Давидгородской и Пинской протопопий
о наличие церквей и священно-церковнослужителей и их жен и детей
и о приходах с коликое число дворов за 1793 год,
в Давидгородском духовном правлении сочинена
В Селе Велемичах Церков Святаго Пророка Илии Старая Деревяна
При оной Церкви Священник Федот Сулковский 45 [ лет ]
Жена его Анна 35 [ лет ]
Дети их
Иоанн обучается в Пенской семинарии 19 [ лет ]
Татияна 15 [ лет ]
Симеон обучается в дому роской грамоте 8 [ лет ]
Христина 5 [ лет ]
Стефан 2 [ года ]
Дяк Максим Сулковский сын С:[ вященника ] с. Сторожовец 20 [ лет ] Максим Феодоров Сулковский
Прихит писаной Церкви приходских дворов 56
1793
1793
Максім Феадораў Сулкоўскі (псаломшчык)
Дяк Максим Сулковский сын С:[ вященника ] с. Сторожовец 20 [ лет ] Максим Феодоров Сулковский
1808-1821
1808-1821
Рыгор Данілавіч Каржанеўскі (святар)
Вянчаннне Хрысціны Феадотаўны Сулкоўскай 5 ліпеня 1808 года ў Ільінскай царкве з Рыгорам Данілавічам Каржанеўскім. Жаніху 24 гады, нявесце 19 гадоў. Памёр 8 кастрычніка 1821 года ва ўзросце 37 год
1821-1826
1821-1826
Феадот Феодараў Сулкоўскі (святар)
1826-1834
1826-1834
Іаан Андрэевіч Мазановіч (святар)
1834-1868
1834-1868
Стэфан Рыгоравіч Каржанеўскі (святар)
Святар Веляміцкай царквы нарадзіўся 28 сакавіка 1811 года, памёр 1 кастрычніка 1868 года. Стэфан Рыгоравіч быў сынам святара, скончыў у 1833 годзе семінарскі курс, быў рукапаложаны ў сакавіку 1834 года ў святара Веляміцкай царквы. У 1835 годзе быў абраны дэпутатам, у 1836 годзе - благачынным, якім з'яўляўся да 20 жніўня 1868 года. У 1841 годзе узнагароджаны набедранікам, у 1843 годзе - скуф'ею, у 1851 годзе - камілаўкаю, у 1855 г. - наперсным крыжам, у 1860 годзе узнагароджаны ордэнам св. Ганны ІІІ ступені (у 1866 г. - ІІ ступені).
1835-1880
1835-1880
Васіль Максімавіч Сулкоўскі (псаломшчык)
Нарадзіўся ў 1813 годзе. Жонка Варвара Кірылаўна Сулкоўская.
Памёр 27 кастрычніка 1880 года ва ўзросце 67 гадоў.
1869-1893
1869-1893
Іаан Стэфанавіч Каржанеўскі (святар)
Іаан Стэфанавіч нарадзіўся ў 1839 годзе ў сям'і Веляміцкага святара Стэфана Рагоравіча Каржанеўскага. Памёр 21 лютага 1893 года ў Велямічах. Пахаваны каля Ільінскай царквы. Скончыў Мінскую духоўную семінарыю і рукапаложаны ў святара Стахаўскай Пакроўскай царквы ў снежні 1865 года. У 1869 годзе Іаан Каржанеўскі пераведзены ў Веляміцкую царкву. 6 чэрвеня 1874 года святар за пахвальныя паводзіны, чэснасць і прыкладна-акуратнае выкананне сваіх пастырскіх абавязкаў узнагароджаны набедранікам. 29 сакавіка 1883 года - святар Веляміцкай царквы за заслугі па духоўнаму ведамству узнагароджаны скуф'ей.
1881-1887
1881-1887
Ніканор Лукашэвіч (псаломшчык)
Скончыў Пінскае духоўнае вучылішча ў 1867/1868 навучальным годзе.
1899-1901
1899-1901
Міхаіл Дуброўскі (псаломшчык)
1902
1902
Іаан? Раздзялоўскі (святар)
У час, калі настаяцелем прыхода быў Іаан Раздзялоўскі, вучні царкоўна-прыходскай школы здейснілі паломніцтва ў Кіева-Пячэрскую лаўру.
15.02.1906
15.02.1906
Георгій Бардзіан (псаломшчык)
1.10.1911
1.10.1911
Васіль Вячорка (псаломшчык)
1914-1937+
1914-1937+
Мікалай Юнацкевіч (святар)
На падставе спіса приходаў Палескай епархіі Праваслаўнай Царквы ў Польшчы на 1 студзеня 1937 года ў склад 2-га благачыння Столінскага павета ўваходзіла Свята-Іллінская царква з настаяцелям - пратаіерэям Мікалаем Юнацкевічам.
+1913-14.04.1914
+1913-14.04.1914
Іаан Бычкоўскі (псаломшчык)
1923
1923
І. Курнілеўскі (псаломшчык)
1940-я - 1950-я
1940-я - 1950-я
Аляксандр Васільевіч Мацкевіч (святар)
Нарадзіўся 8 мая 1874 года, памёр 25 червеня 1954 года. Святар Аляксандр Мацкевіч з'яўляўся настаяцелем царквы ў перыяд Вялікай Айчыннай вайны. Выратаваў ад растрэла 50 чалавек.
1953 - 1980-я
1953 - 1980-я
Якаў Рыгоравіч Каляда (святар)
Нарадзіўся ў 1919 годзе ў вёсцы Рубель у сям'і бедных сялян. З 7 год рэгулярна наведваў багаслужэнні, У 1934 годзе скончыў сямікласную народную школу, а затым Пинскае духоўнае вучылішча Пінскай кансісторыі. З 1953 года быў другім святаром, а з 1954 года настаяцелем Свята-Іллінскай церквы. У 1959 годзе Якаў Каляда скончыў завочны сектар Ленінграцкай духоўнай семінарыі.
1954
1954
А.М.Ранцэвіч (псаломшчык)
1980-я-1990-я
1980-я-1990-я
Рэвуцкі (святар)
пачатак 1990-х
пачатак 1990-х
Рыгор Каляда (святар)
1991-наш час
1991-наш час
Іаан Цімафеевіч Пешка (святар)
2 жніўня 2021 года за труды ва славу Беларускай Праваслаўнай Царквы і ў сувязі з 30-годдзем служэння пратаіерэй Іаан Цімафеевіч Пешка, настаяцтель прыхода храма Святога прарока Божыя Іллі Пінскай епархіі Высокопрэасвяшчэннейшым Веніамінам, Мітрапалітам Мінскім і Заслаўскім, Патрыяршым Экзархам усея Беларусі, узнагароджаны ордэнам Беларускай Праваслаўнай Царквы свяціцеля Кірыла Тураўскага ІІ ступені
This site was made on Tilda — a website builder that helps to create a website without any code
Create a website